Schilfertijd

Een verzoek vooraf, want dit is niet eenvoudig: mag ik de lezer die bewust is van de politieke en politieke implicaties van dit beeld vragen er, voor de duur van enkele paragrafen, afstand van te nemen. 

Concentreer je op het beeld; kijk. Zie slechts de okervlekken. Focus niet op enig detail. Ontlees de tekst. Ontkoppel de figuur van elk weten. Bezin niet voor je begint. Klaar?

Een muurschildering of een schilderij? Is dit op een muur in Kongo of hangt het in een museum of een huis?

Als muurschildering is het door de tijd gegrepen en getast. Doordrenkt en kurkgedroogd, opgehit en doorgekoeld. Elke laag ondergaat de guerrilla dagdagelijkse aanval van de elementen.

Een rode lemen muur; zo zeer Afrika. Op het merendeel van mijn Afrikaanse foto's is die roodlemige kleur te vinden. De volgende lagen zijn bezetsel, misschien een dun laagje cement en dan daarboven gekalkt; gewit. De fris gewitte muur moet de schilder aangetrokken hebben zoals een bij inzoemt op een bloem vol nectar. Hij heeft gewerkt omringd door een schare exuberante maar vaak aandachtig verstilde kinderen. Enkele voorbijgangers hebben hem geïnterpelleerd. Hij heeft ze allen gegroet en even zijn werk hiervoor onderbroken. 

Na afloop heeft zijn pad hem telkens weer langsbij gevoerd. Vaak heeft hij zijn werk weer in zich opgenomen. De details gezien en de imperfecties herontdekt. Het schitterde onbevangen om aandacht in het helle licht, jarenlang.

Kijk nu weer even naar het beeld bovenaan voor we verder gaan.

We maken een tijdverloop filmpje dat in enkele seconden jaren weergeeft. We zien barsten groeien, baren zich opbladderen, schilfers uit de muur springen. De aanval is ongelijk. De lagen zijn als brandmuren die om het langst weerstand bieden, doorbraken zijn plaatselijk en uiteindelijk bedwongen. Zo wordt het beeld tot wat het is. Van de verflaag naar het kalkwit, cementgrijs tot de weke leemmuur.

Heeft de verf zich aan zichzelf vergrepen? Bevatte het zijn eigen chemische ontwording? De diepste wonden, tot in het okervlees zelf, zijn binnen het beeld zelf geslagen. Het gelaat en nek zijn met gehoorzame  kleuterkleurboekpreciesie netjes binnen de lijnen afgeëtst. Een hand of de tijd? Doelmatigheid of chemie? Heeft de verzwakkende collectieve herinnering zelf de aanval doorheen de tijd aangevoerd en zijn eigen verwording geschilderd? Hebben we hier dan voor ons een echt "Schilderij van Dorian Grey"?

De nauwkeurigheid van de uitwissing en het feit dat genoeg elementen van het gelaat overgelaten zijn : de kenmerkende sik en in negatief het vlinderdasje, ondersteunen de stelling dat het hier om een artefact, een gemaakt beeld, een schilderij aan de muur en niet op de muur, gaat. Het heeft een Luc Tuymans kwaliteit.

Hier schakelen we ons cognitief arsenaal - alstublieft -weer in.

Alhoewel  beschadigd activeert het overblijvende beeld en de historische correlatie . Het volledige Icoon Lulumba legt zich naadloos over het beschadigde beeld.  Gelaatsherkenning heeft genoeg aan gedeeltelijke perceptie om de link te leggen en het gelaat te herkennen. De verwerking herkent en activeert op zijn beurt alles wat we hierover weten.

Een schilderij van Luc Tymans. Ontmaken van een gevonden beeld dat met onze herinnering verweven is. De muurschildering en het veronderstelde schilderij zijn de reproductie van een foto.  Mobilisering van vergeten herinneringen. Verweesd weten, Door ons of anderen uit onze omgeving nauwelijks geduide, onuitgeleerde maar toch geleefde beelden in onze omgeving. Gevoeligheid voor de picturale kwaliteit en de textuur van het beeld uit de zee van tijd gevist.

Lulumba is weer deel van het Belgisch collectief geheugen. Geactualiseerd door een aantal revelaties omtrent zijn dood, een reeks documentaires en een film rond zijn persoon. Hoe hiermee om te gaan is een andere belangrijke kwestie.

De schilfertijd is nu even gefixeerd.