Signaalsappél

Neem even de tijd om de foto te bekijken. Twintig seconden zou moeten volstaan.

Een interview met Engelse SF-Auteur Arthur C. Clarke in de documentaire "2001 - The Making of a Myth". 

De locatie is op de barza van zijn huis in Sri Lanka. De tuin is perfect onderhouden, het gazon is als een biljartlaken; Engels perfect. Tijdens het interview zie je even de tuinman op de achtergrond tussen de struiken schuifelen.

De schaduwen zijn kort, het tijdstip is rond de middag. De kleuren van de achtergrond zijn door het tropische helle licht witgewassen en uitgeloogd. Het heeft zich verticaal, op het korst mogelijke traject door de atmosfeer, ongebroken, op de aarde gestort en heeft haast geen blauw opgedaan. De zwarte, eigenlijk diepzwarte monoliet, een memento voor de film, zweeft afgeplat en waasverkleurd over het gazon. 

De auteur draagt een beige pak met kraagloos vest direct op de huid, zonder hemd. Een zwaar gouden horloge om de pols. Hij heeft grote, zeer expressieve, handen. Hij is een gewiekst man met veel humor; hij houdt de teugels van het verhaal strak; professoraal. Reflectoren links opzij-achteraan van de camera vullen hem in met een diffuus licht. Er is een zijdelingse zachte schaduw haaks op de zenit-ingekorte in de tuin.

De stoel hoort eigenlijk niet op de barza. Hij is er bij gehaald uit de eetkamer of de drawing room. De zee is net achter de tuin, nauwelijks zichtbaar, in perspectivische afstandsverkleuring gezet.

Een glas  sinaasappelsap staat op het muurtje naast de spreker zeer oranje te zijn. Net in grijpastand. Het glas is nauwelijks aangebroken. Heeft de filmploeg (minstens 2 man en misschien een interviewer) ook iets aangeboden gekregen? We hopen het voor hen, want het moet zeer heet zijn zo op de middag in Sri Lanka.

Is dit glas sinaasappelsap, daar op die plaats, een louter toeval? Een token voor het formele ritueel van gastvrijheid. "mag ik U iets te drinken aanbieden?". Of is het de verfrissing voor de spreker en dient het tot klaren van zijn keel. Orson Welles rochelt en kucht voortdurend in zijn laatste interviews en moet de irritatie herhaaldelijk weg spoelen alvorens verder te gaan in het gesprek.

Mooier zou zijn dat dit een slimme mise-en-scène is van de cameraman. Het scherpe voloranje van het glas sinaasappelsap op de voorgrond breekt vrolijk met al dat wazig groen en grijs van de achtergrond en de ecru's, beiges en bruinen op de barza. Er is nergens anders ook maar een puntje rood of oranje te zien. De schrille schreeuw van een zeemeeuw die door de ritmische bas van de branding breekt.

Natuurlijk gaat onze aandacht vooral naar het betoog en de fladderende handen van de spreker, maar zien is niet alleen kijken. Het behoeft voortdurende variatie. De regisseur in ons hoofd stuurt zijn camera's als een springvlo her en der doorheen het hele blikveld. Terwijl we het gebeuren volgen waakt onze CIA en ligt op de loer voor een mogelijke dreiging. Subroutines rijden op de stroom van prikkels en luiden het alarm als een deelverzameling ervan zich uit de achtergrond naar voor heft. De rode sabeltandtijger die in de rand van ons blikveld opduikt. Het ingeëvolueerde reflexzien van een primaat in de savanne. Alhoewel de analisten snel besluiten dat het hier hoogstwaarschijnlijk om een onschuldig glas sinaasappelsap gaat, blijft de veiligheidsdienst waakzaam en blijft de manifestatie volgen. Een  tweede aandachtspunt, ondergeschikt aan het hoofdgebeuren, wordt aangemeld aan de schakelkamer en het primaire waarnemingskader breidt uit om het in te sluiten.

Ons klein orgelpunt, rechts op wat nu de voorgrond is, geeft extra diepte aan de scene en kadreert, perfect opgelijnd met de rand van de monoliet,  de handenwuivende oraterende Arthur op zijn barza in het centrum. Het creëert een tweede lijn parallel met de rand van de zuil op de linkerkant. Een perfect frame. 

Zoals je wel gezien hebt hebben we even het glas uit het beeld gehaald. Ik zie het verschil. Zonder dat kleine glas, miniem in vergelijk met de schaal der dingen, vervlakt alles. De aandacht gaat meer naar het gelaat; de monoliet eist meer aandacht. Het geheel lijkt schraler. De cameraman verliest de strijd met het harde middaglicht.

Een subtiel,wonderbaarlijk doeltreffend, gloeioranje signaalappél.